به نام خدا
از سری نوشته های “برای آزمایشگاهیان نوشته ام” ۷
۱۳۹۸/۱۰/۱۷
حقوق مادی و معنوی این نوشتار برای نویسنده محفوظ است.
گام به گام تا استقرار سیستم مدیریت کیفیت بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹ در آزمایشگاه پزشکی*
Step by step up to the establishment of a quality management system
based on standard 15189 in medical laboratory
نویسنده: دکتر صغری روحی دهنبه
منبع عکس‌ها:
برخی ترسیم شده توسط نویسنده
برخی استخراج شده از اینترنت 
*این مطلب نوشته شخص نویسنده و
در آینده نزدیک در کتاب “سفری به دنیای استانداردهای ویژه آزمایشگاه پزشکی” چاپ خواهد شد.
درخت تو گر بار دانش بگیرد به زیر آوری چرخ نیلوفری را
شعر از ناصر خسرو
گام به گام تا استقرار سیستم مدیریت کیفیت
بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹ در آزمایشگاه پزشکی
برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت در آزمایشگاه پزشکی باید با برنامه ریزی
گام هایی برداشته شده و فعالیت هایی انجام شود.
بعد از مقدمه ای کوتاه، در انتهای این مقاله به توضیح این گام ها پرداخته می شود.
کیفیت چیست؟
کیفیت طبق استاندارد ۹۰۰۱:۲۰۱۵ عبارت است از
میزانی که با توجه به آن مجموعه ای از ویژگی های ماهیتی
یک خدمت یا محصول، الزامات ( نیازها و انتظارات ) را برآورده می سازد.
اما تعریف کیفیت به زبان ساده عبارت است از:
انطباق با نیازها و انتظارات تصریح شده(ذکر شده) و تلویح شده(ذکر نشده)
استفاده کنندگان خدمت یا محصول.
هدف از برقراری کیفیت در آزمایشگاه عبارت است از:
- حمایت از نظام سلامت در جهت کاهش مرگ و میر، کاهش ناتوانی ها و کاهش هزینه ها
- تضمین اعتبار آزمایشگاه به دلیل ارائه جواب‌های دقیق، صحیح، درست و به‌هنگام
- خلق اعتماد به نتایج آزمایشگاه و دستیابی به مزیت رقابتی از نوع پایدار
یک تصمیم استراتژیک …
برای به دست آوردن کیفیت در سازمان آزمایشگاه پزشکی باید سیستم مدیریت فراگیر کیفیت استقرار داده شود.
اما یادمان باشد
استقرار سیستم مدیریت فراگیرکیفیت بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹
یک تصمیم استراتژیک
است که کل سازمان ما؛ یعنی آزمایشگاه پزشکی، از آن تاثیر می‌پذیرد.
لازم است به ویژگی‌های تصمیمات استراتژیک در زیر توجه داشته باشید:
- درگیر کردن منابع زیاد مالی سازمان جهت اجرا ،
- مرتبط بودن افراد زیادی در سازمان با آن جهت اجرا،
- تاثیرپذیری افراد زیادی در سازمان ازآثار و نتایج حاصله از اجرای تصمیم،
- تاثیر اساسی بر مدل کسب و کار سازمان؛ گاهی ایجاد تغییرات بنیادین در مدل کسب و کار،
- نیازبه افق زمانی بلند مدت، جهت اجرا و آشکار شدن نتایج حاصله از تصمیمات استراتژیک.
می گویند سخت کار نکنید، هوشمندانه کار کنید…
استقرار سیستم مدیریت کیفیت،
هنر اداره کل برای دستیابی به برتری و مزیت رقابتی است.
که فقط در صورت پایش و مراقبت و
استمرارسیستم مدیریت کیفیت استقرار یافته،
این برتری و مزیت رقابتی به نوع پایدار تبدیل خواهد شد.
اما سیستم مدیریت فراگیر کیفیت چیست؟
(Total Quality Management (TQM
مجموعه ای از سیاست گذاری ها، روش های اجرایی، طرح ها، جریانات کاری، عملیات و
تعیین مسئولیت ها و اختیاراتی که در یک سازمان طراحی می‌شود
برای دستیابی به سطحی از کیفیت تولید و خدمت،
که در آن رضایت مشتری و اعتماد وی جلب شده باشد و
اهداف سازمان تحقق پیدا کرده باشد.
برقراری سیستم مدیریت فراگیرکیفیت(TQM) بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹ دستاوردهای زیادی دارد که
مهم‌ترین آن تمرکز بر کیفیت با حداقل خطا به جای تمرکز بر کیفیت قابل قبول است.
مقایسه رویکردها در مدیریت کیفیت رایج با مدیریت فراگیر کیفیت(TQM) در شکل زیر نشان داده شده است:
استاندارد ۱۵۱۸۹ که یک استاندارد فرایندمحور متمرکز بر نتایج است.
این استاندارد
با هدف کمک به استقرار سیستم مدیریت کیفیت در آزمایشگاه پزشکی
به مسائل زیر اشاره کرده، می گوید …
فرایندهای مورد توجه در استاندارد ۱۵۱۸۹
که باید مورد مدیریت فرایندی قرار گیرد
در جدول زیر آورده شده است: 
نقشه فرایندی بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹ را می توان به شکل زیر رسم کرد: 
و اما …
گام های لازم برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت:
هشت گام یا هشتاد گام!!!!!
اعدادی نمادین
!!!!! توجه: تعداد این گام‌ها به میزان تعهد مدیریت و میزان آموزش کارکنان و میزان مشارکت کارکنان بستگی دارد.
گام نمادین۱
توجیه مدیریت ارشد سازمان نسبت به مزایا و مراحل كار و
همچنین تفهیم نقش مدیریت ارشد در مراحل مختلف استقرار تا
اخذ نتیجه به جهت ایجاد تعهد در مدیریت ارشد
به منظور تامین منابع اعم از مالی، نیروی انسانی، تجهیزاتی و
تامین فضای کار با شرایط ایمنی و امنیتی مناسب،
تدوین و تصویب سند خط مشی کیفیت بر اساس استاندارد ۱۵۱۸۹ و
تعهد به ارائه گزارش‌های دوره‌ای به مدیریت ارشد
به منظور اعلام میزان تحقق اهداف.
گام نمادین ۲
برنامه‌ریزی منابع مورد نیاز برای استقرار سیستم مدیریت كیفیت و
تشکیل کمیته مدیریت تضمین کیفیت
به جهت تبیین چشم انداز روشن،
تعیین اهداف بلندمدت،
انجام آنالیز فاصله سازمان از الزامات استاندارد(Gap Analysis) و
هدایت راهبردی برنامه.
گام نمادین ۳
برگزاری آموزش های عمومی و تخصصی با توجه به نیازهای آموزشی کارکنان
با هدف ایجاد انگیزه در کارکنان و توانمندسازی آنان، جلب مشارکت کارکنان و
ایجاد حداکثر بهره‌وری (کارآیی و اثربخشی) در آزمایشگاه.
گام‌های نمادین ۴ تا ۱۰
شناسایی فرآیندها و اهداف آنها در راستای خط مشی کیفیت سازمان آزمایشگاه پزشکی و
تهیه شناسنامه فرایندها و رسم نقشه فرایندی.
گام‌های نمادین ۱۱ تا ۵۰
تعیین مدارک برون‌سازمانی موثر بر کیفیت فرایندها،
تدوین مدارک مربوطه شامل شناسنامه فرایندها و تعیین شاخص‌های کیفیت،
تدوین خط مشی کیفیت،
رسم قلودیاگرام(روندنما) یا فلوچارت(نمودار گردشی) و
تدوین روش‌های اجرایی مربوط به فرایندهای شناسایی شده،
تعیین دامنه عملکرد آزمایشگاه،
تدوین دستورالعمل‌های انجام فعالیت‌ها در کلیه فرایندهای آزمایشگاه ،
طراحی و ایجاد فرم‌ها برای ایجاد سوابق که در واقع شواهد انجام فعالیت‌ها است و
تهیه فهرست اصلی مدارک و مستندات با توجه به دامنه عملکرد آزمایشگاه.
توجه:
از کتب معتبر در این زمینه که با همکاری انجمن آسیب‌شناسی و آزمایشگاه مرجع سلامت منتشر شده است
استفاده نموده، الگو بگیرید.
گام‌های نمادین ۵۱ تا ۷۶
اجرای فعالیت‌ها و برنامه‌ها بر اساس مستندات با مدیریت فراگیر کیفیت
به جهت ایجاد سوابق؛ که در واقع شواهد انجام فعالیت‌ها است،
و همچنین دستیابی به اهداف.
گام‌های نمادین ۷۷ تا ۷۹
اثبات توجه به بهبود مداوم
با انجام ممیزی داخلی و ارزیابی‌ها
به جهت پایش فرایندها با توجه به شاخص‌های کیفیت و
برگزاری جلسه سالیانه بازنگری مدیریت.
گام نمادین۸۰
انجام ممیزی شخص دوم
برای دریافت تاییدیه
جهت ارائه خدمت به درخواست‌کنندگان با توجه به الزامات ایشان
و/ یا
انجام ممیزی شخص سوم
برای دریافت اعتبارنامه و گواهی معتبر از شرکت های ذیصلاح.
به پايان آمد اين دفتر حکايت همچنان باقي
به صد دفتر نشايد گفت حسب الحال مشتاقي
سعدی
در مطلب
” برای آزمایشگاهیان نوشته‌ام ۸ ” به
” برنامه‌ریزی در آزمایشگاه پزشکی به شکل فرایندی برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت “
پرداخته شده است.
مطالعه این مطلب کاربردی به شما عزیزان توصیه می‌شود.
سلسله مطالب مفید “برای آزمایشگاهیان نوشته‌ام” را
در سایت یادآزما
برای افزایش آگاهی و شروع بهبود در آزمایشگاهتان دنبال کنید …
برای دانلود این مقاله به لینک زیر مراجعه نمایید:
